Bekkenbodem: we vroegen Dr Chiara Torresetti, een fysiotherapeute gespecialiseerd in bekkenbodemrevalidatie, wat de bekkenbodem is en welke rol deze speelt in de vrouwelijke seksualiteit.
De bekkenbodem (PP) bestaat uit een aantal koepelvormige spieren, ligamenten en de fascia rond de urinebuis, vagina en anus. Door coördinatie met het zenuwstelsel en een correcte contractie/ontspanning van de spieren handhaven de spieren van de PP de stabiliteit van de inwendige organen van het bekken door hun functies (blaas-uterus-rectum) te ondersteunen, nemen ze deel aan continentie, urineren, defecatie, seksuele functies, bevalling, lopen, houdingshandhaving en werken ze samen met het ademhalingsmembraan.
De spieren van de PP kunnen vrijwillig samentrekken op verzoek en onvrijwillig als reactie op een verhoging van de intra-abdominale druk, zoals tijdens het sporten of hoesten.
Ze kunnen ook vrijwillig ontspannen door terug te keren naar de oorspronkelijke spiertonus na een vrijwillige contractie. Elke verstoring in een van deze functies kan leiden tot disfunctie: prolaps van het bekkenorgaan, fecale en/of urinaire incontinentie, hypertoon, belemmerde defecatie, terugkerende infecties, chronische ziekten, enz.
Seksualiteit is een natuurlijk en belangrijk onderdeel van het menselijk leven. Veel studies hebben recentelijk in toenemende mate aangetoond hoe musculoskeletale factoren (hypertone/hypotone) significant betrokken zijn bij seksuele disfunctie (SD), gedefinieerd als een stoornis die het seksueel verlangen beïnvloedt en die interpersoonlijke moeilijkheden, uitgesproken ongemak en psychofysiologische veranderingen kan veroorzaken als gevolg van schuldgevoel en frustratie over het uitblijven van een lichamelijk antwoord zoals verwacht in de ogenschijnlijke afwezigheid van een oorzaak. Een DS kan de primaire disfunctie zijn zonder andere geassocieerde stoornissen of het symptoom van een andere bekkenbodemdisfunctie.
Bij hypotonie is er sprake van spierzwakte.
Een spier kan om verschillende redenen zwak zijn, bijvoorbeeld om hormonale of functionele redenen. Maar hoe kan hypotonie de seksuele functie beïnvloeden? Debekkenbodemspieren zijn een van de factoren die betrokken zijn bij opwinding en orgasme (er zijn ook fysieke, psychologische, sociale en culturele factoren). Een zwakte in de vaginale tonus maakt de perceptie van contact tijdens penetratie slecht, wat leidt tot problemen met opwinding en het bereiken van een orgasme of in gevallen waar een orgasme wordt bereikt is het onopmerkelijk, wat resulteert in een verlaagd niveau van seksueel verlangen. Bij andere aandoeningen leidt hypotonie echter tot andere perineale disfuncties zoals een verzakking van het bekkenorgaan (POP) of incontinentie, die vervolgens een secundaire invloed hebben op de seksuele functie.
Een hypertone conditie houdt een overmatige toename in van de basistoon van een spier, die niet voldoende is voor de spierfunctie. Denken dat een hypertone spier sterker is, is inderdaad een valse mythe.
Hypertonus kan een geïsoleerd klinisch teken zijn als gevolg van spanning of geassocieerd zijn met pathologieën waarvan het een van de symptomen wordt, bijvoorbeeld chronische ziekten, onbehandelde infecties, etc. Vrouwen met hypertonus van de bekkenbodem kunnen bij penetrerende geslachtsgemeenschap ook eenvernauwing van de vaginale introïtus opmerken of een gevoel van een barrière voor penetratie die gedeeltelijke of volledige penetratie mogelijk maakt.
In het geval van niet-penetratieve geslachtsgemeenschap kan men daarentegen een onaangenaam gevoel van stuiptrekkingen/spasmes bij verhoogde opwinding, pijn bij aanraking of druk, of pijn op het moment van orgasme als gevolg van spiercontractuur waarnemen. In gevallen van hypertone wordt de seksuele functie dus aangetast door zowel deaanwezigheid van pijn, die alleen in de beginfase van de geslachtsgemeenschap kan optreden of de hele tijd kan aanhouden, tot een gevoel van spasmes na het vrijen, als door een bijna vijandige moeilijkheid om geslachtsgemeenschap te hebben. Net als hypotonie heeft hypertone ook een negatief effect op seksueel verlangen, opwindbaarheid, orgasme en de mate van plezier in zowel penetratieve als niet-penetratieve geslachtsgemeenschap.
Wetenschappelijk bewijs ondersteunt dat behandeling van de bekkenbodem ook kan leiden tot een volledige oplossing van de symptomen. De beoordeling van de bekkenbodem door getrainde specialisten is het uitgangspunt voor de daaropvolgende behandeling; door middel van een reeks vragen en vervolgens spier- en gevoelstests kunnen de oorzaken van de symptomen beter worden begrepen. Indien mogelijk moet het niet alleen worden uitgevoerd in het geval van specifieke symptomen, maar ook op een preventieve manier, om meer kennis en vertrouwen te krijgen in de structuren van het eigen lichaam en hoe ongemakkelijke situaties kunnen worden vermeden. De revalidatiebehandeling verschilt van persoon tot persoon op basis van symptomen en doelen. Er zijn veel ondersteunende revalidatiebehandelingen zoals manuele therapie, instrumentele therapie van elektrostimulatie, Tens, radiofrequentie, elektroporatie, laser, zuurstoftherapie en andere. Het behandelplan wordt niet alleen gestructureerd om de patiënt te helpen bij haar herstel, maar ook om haar de instrumenten te geven voor zelfmanagement thuis, een integraal onderdeel van een correct revalidatieresultaat.
We bedanken Dr. Torresetti voor haar wetenschappelijke ondersteuning.